Hanging Garden chanchin post tura ngenna a awm țhin a, ngaihnawm tura thu han thuai thlum vel hi ka timi lem lova; amaherawhchu, Group tih changtlun nan hrim hrim pawh a tha a, chuvang chuan Hanging Garden leh Babulon chanchin tlem te tak tak kan thai lang ve leh dawn a ni.
Hanging Garden sawi hi chuan rilru mitthlaah Babulon vanglai a lo lang ve nghal ruak zel a, chutihrualin a phena Hanging Galrden dintute kut themthiamzia leh Architech plan lama an lo sanzia te hi a mak bâng lo va. Hanging Garden a lo dinchhuah theih nana an thawh rim turzia erawh kan hre tam lutuk lo niin a lang.
Mihring kutchhuak khawvel thilmak pasarih thlanchhuah zingah khan Babulon ațangin thil pahnih lai mai thlan chhuah a ni a, chu chu Hanging Garden leh Gate of Ishtar an tih te an ni a, chu chuan Babulon ropuizia a pholang chiang hle awm e. Mahse Hanging Garden hi a awm tak tak lo nia sawi thawm erawh a ring viau thung a, a chhan chu Babulon khawpui an laihchhuah lai khan, Gate of Ishtar leh kulh bang ropui tak tak laih chhuah a nih laiin Hanging Garden erawh laih chhuah a ni ve tlat lo a ni.
Archaeologist hmingthang Robert Koldewey-a ten 1902 kuma beihpui thlak tak meuha Babulon khawpui chhunga thilhlu inphumte an laih hma daih tawh khan, Sidon khawpui lama Archaelogist rual leh thilhlui lama sumdawng Arabian ho pawhin Hanging Garden hi an lo zawng chiam tawh țhin a, mahse an hmu thei tlat lo mai a, Chu vang chuan mi tam takin Hanging Garden of Babulon hi a awm tak tak an ring chiah lo deuh a ni.
Tin, Babulon Historian ho khan an ram chhunga thil hmingthang tam tak an ziah lam laiin Hanging Garden of Babulon chanchin erawh ziah lan a ni ve tlat lo mai a, chumi a nih mek laiin, Babulon tlawhtu ramdang mite erawh chuan Hanging Garden chanchin an ziak lang leh ang lawi si a, chu chu thil mak tak a tling a ni. Chuti a nih chuan Hanging Garden chu khawiah nge a awm a, eng a tana siam nge an nih, tu din nge a nih, khawi lam Engineering ten nge lo duang chhuak a, khawi lam Architech-te kuthnu nge a nih tih chu zawhna lian tak a tling. Chumi hre tur chuan Babulon vanglai huna kan kir leh vang vang a ngai ta a ni.
Isua pian hma kum sanghnih vel kal taah khan Asia khawmualpuia ram ropui leh sorkar thiltithei ber chu Babulon hi a ni a. Tin, Babulon hi Babel ațanga rawn irhchhuak a ni a, a dintu hmasa ber chu Nimrod kha niin mithiamte chuan an sawi a ni.
Babulon khawpui hi Tigris lui leh Euphrates lui inkara awm a ni a. Tuna Iraq khawpui Baghdad dinna hmun vel hi a ni nghe nghe. Nebukadnezzara chuan he khawpui hi BC kum zabi 6-khan a chei tha vek a, Glazed brick rawng pawl, a sen lar leh a eng hmanga inchawih tawkin a thuam mawi a, a milim siam ropuizia te, lal in leh milem chibai bukna tualzawl ropuizia leh mawizia chu Herodotus leh Thuthlung Hlui-ah pawh ziah lan a ni hial a ni.
Babulon khawpui hi Tigris lui leh Euphrates lui inkara awm a ni a. Tuna Iraq khawpui Baghdad dinna hmun vel hi a ni nghe nghe. Nebukadnezzara chuan he khawpui hi BC kum zabi 6-khan a chei tha vek a, Glazed brick rawng pawl, a sen lar leh a eng hmanga inchawih tawkin a thuam mawi a, a milim siam ropuizia te, lal in leh milem chibai bukna tualzawl ropuizia leh mawizia chu Herodotus leh Thuthlung Hlui-ah pawh ziah lan a ni hial a ni.
Nebukadnezzara hun lai kha Babulon ropui vanglai ber a ni a, an ram awp zau zawng chu mel sangkhat bial zet a ni. Ram hrang hrangte sumdawnna hmunpui a nih avangin hausakna tin reng a luang khawm a, Babulon Lalram tluka rangkachak ngah hi leilung pian tirh a ta eng lalram mah a la ding chhuak rih lo hial a ni. Anmahni aia tam daih sal an chhawr a, an nawmchenna sanzia chu hahipa sawi tham a awm. A tlukchhiat chhan bulpui ber pawh indona vang ni lovin an nawmchen luat vang a ni ber mai. Tin, thuneihna an hmang sual nasa em em bawk a. Thufing pakhatin, 'thu neihna hi a hlauhawm a, thu neihna hman sual hi a hlauhawm lehzual,' a tih ang deuh khan, an thu neihna an hmansual rah chuan a eiral barh niin mithiamte chuan an sawi bawk a ni.
Babulon vanglai chuan a khawpui chhunga cheng mi 200,000 an tling a, chu chu khawvel chanchina mipui tamna ber metropolitan hmasa ber a ni pha hial a. Babulon khawpui chu Euphrates luipui chuan a tan tlang ruah mai a. Kulh rinawm eltiang thuah hniha hung phui tlat a ni a, kulh leh kulh inkarah chuan tuikawng feet 12 laia thuk an luan kual tir vek a. (Tuna Myanmar khawpui pakhat Mandalay khawpuia Siampahranga kulh ang deuh khi a ni awm e. AKZ)
Kulh hmasa zawkah an hmelmate lo lut tlang thei tehreng pawh nise kulh pahnihna chu luh tlang mai mai theih loh tura duan a ni a, kulh sanzawng ringawt pawh feet 300 vel zet a sang a nih mai piah lamah kulh chungah sakawr tawlailir panga vel inkhak buai miah lova a ruala tlan theih par parna khawpa chhah leh zau a ni a. Hmanlai khawpui kulh nghet leh rinawm ber a ni tawp mai. Hetiang khawpa khawpui kulh nghet leh rinawm chu Beshazarra hunlai khan Medo Persia sipaite chuan an rawn rûn a, zan khat thil thuah awlsam takin an la fai phiar ringawt mai a ni. Hetiang tluka kulh rinawm leh sipai huaisen nei țha si hi ding chhuak leh ngai tawh lo tura zankhat thil thua a tlusawp mai hi thilmak a tling a ni.
General ropui Cyrus-a (Mizovin lal Kura kan tih mai) chuan Medo Persia sipaite nen Babulon khawpui chu lak tumin an thawkchhuak a; nimahse, an hmanraw neih ang kha chuan Babulon kulh chu han chhutchhiat ngaihna reng a awm si lo va. General fing tak Cyrus-a chuan a sipaite hnenah Babulon khawpui hawlhtlangtu Euphrates luipui chu a luanna sawhsawn tir turin thu a pe ta bur mai si a. Tichuan, khawpui chhak lama lui luang rek zim laiah chuan lungreng an deng vak mai a.
Tawk fangah lui luanna an sawntir hnu chuan khua an nghak thim sauh sauh va, meichher nen luidung zuiin kulh hnuaiah an len lut ta a. (Chumi zan chu Belsazzara sipaiten Jerusalem an run țuma Temple thianghlim chhunga dâr-maihun no an laksak tak te nen Sicily uaiin sen fir ngak an kiat piap piap lai a ni mai thei..AKZ) General Cyrus-a sipaite chuan Belsazzara sipaite hmeichhia leh zu nen duhthala nuam an lo chen lai chu an nangching ta a. Dar-phaw inbel nachang pawh hre lo khawpa Sipai zurui lungmawl ho chu General Cyrus-a sipaite chuan an fei kibar zum pil pawlh pawlh khawpin an han chhun hlawm a, zan khat lekah khawvel kulh rinawm bera ngaih chu, General Cyrus-a sipaite chuan awlsam takin an la ta mai a ni. Thuhriltu ropui Billy Graham phei chuan, Babulon tlukchhiat chhan kha Media leh Persia sipaiten an hneh vang ni lovin, an hmelmate lo thlen hma daih tawh khan an sualna chuan an boralna tur a lo thlen tir hman daih tawh zawk, a ti hial reng a ni.
Israel fate sala an tan laia lungleng taka Babulon lui kama țhua Zion an ngaih hla an phuahna hmun kha tun laia Euphrates lui khu a ni awm e. Babulon khawpui hlui hmun hi tuna Iraq khawpui Baghdad ațanga mel 80 vela hlaah fan theihin a la awm nghe nghe.
Ekhai, khaiii....kan sawi hmanlai lutuk a nih hi mawle, kan thupui Hanging Garden pawh ka lo theihnghilh hmin der a lawm...huahuahu a....
Kum 1902 khan Archaeologist Robert Koldewey chuan Babulon khawpui chhunga thil ropui inphumte laihchhuah tumin a bei vak mai a. Gate ropui, Gate of Ishtar an tih mai țhin, BC 575 kuma an siam chu a lai chhuak hlawl mai a, metre 12 laia sang he Gate hi Babulon khawpui hlui atanga an thil laichhuah lian ber leh mit la ber a ni ta reng a ni. Gate-a thu inziak chu Nebukanezzara kamchhuak anih ngei an ring bawk a ni. Hei hi thilmak pasarih zinga telh a nih nghe nghe kha. Nimahse, Saddam Husein vanglai khan Babulon khaw hlui awmna hmun pawimawh archaeological site chu sipai hmunpuiah a siam ta rup mai a, 300,000 sq m (4,000 acres) zeta zau chu tiau lei a chhun khahtir a, Gate of Ishtar-a dragon lemziak 5 lai an tichhe nghe nghe bawk.
Hanging Garden erawh Robert Koldewey chuan a zawng ngial nangin a hmu zo tlat lo. Kan sawi tawh angin mi țhenkhat chuan Hanging Garden hi a awm tak tak an ring lo va, a chhan chu thilhlui laichhuaktuten a awmna hnuhma an hriat theih tlat loh vang a ni. Vawiin ni thleng hian, thilmak pasarih thlanchhuah zinga a awmna hmun dik tak an hriatloh awmchhun a ni bawk. Chutih rualin, mihring kutchhuak thilmak pasarih zingah a tel tlat si a, tin, Greek leh Roman thuziak-mi Strabo, Diodorus Siculus leh Quintus Curtius Rufus te chuan he huan chungchang hi uar takin an ziak lang ve tlat mai a. Chumai bakah Babulon tiropuitu pakhat anih a vangin a awm ngei erawh a rinhlelh awm lo ve.
Hanging Garden hi Nebukkadnezzar II khan Median nula Queen Amytis chu nupuiah a nei a, he Median nu hian a pian leh seilenna tlangram hring dup mai leh thing leh pangpar chi hrang hrang awmna hmun chu a ngai tawp hleithei lova, chuvang in Nebuchadnezzar II chuan he huan ropui tak hi a siam sak ta niin an sawi. Hei mai bakah hian Lal in nuam tak a sak sak bawk a, a hmingah 'The Marvel of the Mankind' an ti nghe nghe a. Mi țhenkhat chuan a nupui Amytis of Media puala a din niin an sawi bawk.
A chanchin ziakna ah chuan, Hanging Garden chu tlang sang tak ang maia din a ni a, Aigupta ram Sahara thlaler vaivut chunga Pyramid ropui ber Cheops Pyramid ang maiin Nebukanezzara lalram chhungah chuan a ding ngir khup mai a ni. He huan mawi tak mai hi BC 600 na lai vel a a sak ni a rin ani a. A hunlaia khawvel Architech hmingthang leh Engineerng tam tam chu Lal Nebukadnezzera chuan a khawm chiam a, Babulon ram laili takah chuan leirawhchan leh sailungvar țhami hmangin an rem a. Thingkung chi hrang hrang, a rah chi leh a par chi thlengin a kim hle a. Hla tak ațanga thlir phei chuan tlang mawi tak ni awm a mawi a ni a, ram ngaw chhah tak ang maiin a thim chho khung mai a ni.
Hanging Garden hi Arabian thlaler tawpa awm Nabataean Arabs Architech mithiamho sak nia ngai pawh an awm nual mai a. A chhan chu, anniho tluka lung ker thiam hi khawvelah sawi tur an tam lova, Babulon khawpui hluiah hian heng lungker hi hmuh tur tam tak a la awm. Tin, anni hi, BC 6-na hun lai vel atang tawha awm hmun nghet nei lem lova pem kual reng an ni a, hmun ropui Khazneh Temple leh El- Dier Byzantine te an lo siam a, Heroda liana te hunlai leh kum zabi 12 AD laia Crusade ho hunlai thleng khan sulhnu ropui tak tak an lo hnuchhiah tawh vangte a ni.
Babylon khawpui dinna kha ram leilung tha tak a nihloh avangin Parhuan ropui tak din thei tur chuan tui a mamawh hnem dawn tih chu hriat sa a ni a, tin, van daitui ring tur pawhin thil namai lo tak a ni ngei ang le!!! Hanging Garden chanchina mak ta ber mai chu an tuikawng sial dan mawlh mai kha a ni. An sawi danin tui lakna kawng an sial kha, Km 80 zet zawta thui a ni a, chu mai bakah mihring siam chawp tuikhawhthla (fall) ropui tak a la awm cheu bawk. Chuti a nih chuan tui tam tak a mamawh tihna a ni a, mual chunga tui luan chhoh tir chu thil harsa tak a ni ngei ang le!!! Tin, Hanging Garden kha Terrance anga sak a ni a, a mual pumpui khan lung țhachi hmanga rem chhuah vek niin an sawi thin. Ngawpui hring dup anga a lan avangin tui a mamawh tam dawn tih a chiang a, a ram leilung lah kha ruahtui hip chi a ni si lova, chu chuan Hanging Garden of Babulon chu a awm tak tak lo a nih rinna lian tak a siam a, chu chuan a awm ring leh ring lo ngaihdan a phir phah fo reng a ni.
Ka mimal ngaihdan kan sawi ve mai mai teh ang.
Tui hi a chho zawnga luan tir vak a theihloh a vangin hetianga Garden ropui leh țhal-thlasika hring dup reng tur chuan thiamna bik tak neih a ngai a. Tlang pakhata thing leh thlai, pangpar tam tak tihnawng thei reng tur chuan boruaka tuihu chet vel dan zir mithiam (Climatologist) rual chuan an thiamna zawng zawng hmangin an cheibawl ang a, mit lawnga hmuh theihloh tuihu hian leilung hi a tuam phui tlat tih hriain, thli tleh dan a zirin tuihu lui kal kawng bik an thlang ngei ang le!!! (Kan htiat ve mai maiah, Van boruak hran hranah khian boruak lui an tih mai, tuihu luan khawmna bik kawng a awm a, chu kawng sei ber chu mel 4000 lai a ni a. A tlangpuiin tuihu luite hi mel 150-a zau leh mel khata chhah a ni thei țhin. Tin, Ram lum Equator a tangin chhim tawp emaw hmar tawp emaw lam panin an luang thin a ni. AKZ)
Tunlai thiamna sang zelah tuihu hmanga ralthuam siamdan thlengin mihringten kan lo hre tawh a. Chutianga thli leh ruah (hurricane) siam chawp dan chu Californiaah pawh an lo zir tawh thin. Tin, Naval Air Weapon Station china lake ah te,Okinawa, Guam, Philippines, texas ah te leh Florida ah te an test a, a hlawhtling viau nghe nghe. An tih dan chu thlawhna ah silver Iodide leh Lead Iodide dip nawi chu phurin van boruak ah an theh darh vak a, chu mi fang tete te-chuan boruak a tuihu awm chu lakhawm in, tuiah lo changin ruah a siam vak theih a, chu chu Cloud seeding an ti a ni. Monsoon region a awm phei chu ruah sur hun reitak a pawh sei theih a ni.
Weather modification hmang hian khawvel climate a thlak danglam thei a, lehlamah ruah tam tak a sur tir lai in, lehlam a tiro ve tlawk tlawk thei thung, hmun thenkhat a tuilian nasa tak a thlen laiin hmun thenkhatah khawkhen a thlen thei a ni, chuvang chuan hmanlai mifingho kha an thiamna a ril thei si a, Hanging Garden tihhnawn nan leh ruahtui kohna hmanrua atan an hmang lovang tih tunge sawi thei.
Hetianga thiamna sang tak an lo hmu tawh a lo nih chuan vandaitui leh ruahtui kohna hmanrua atan advantage tha tak a ni dawn a ni.
Hetianga thiamna sang tak an lo hmu tawh a lo nih chuan vandaitui leh ruahtui kohna hmanrua atan advantage tha tak a ni dawn a ni.
No comments